KOYUN YETİŞTİRİCİLİĞİNİN ÖNEMİ VE SINIFLANDIRILMASI
Dünyada 1.2 milyar adet dolayında koyun bulunmaktadır. Dünyada ki mevcut koyunlardan yılda 6.1 milyon ton et , 8.6 milyon ton süt üretilmektedir. Bu üretim miktarları dünya toplam et ve süt üretiminin sırasıyla %4 ve %2 sini tekabül eder.Türkiye'de yaklaşık 43 milyon koyun bulunur. Yıllık toplam et üretiminin %32 si ve toplam süt üretiminin %22 si koyun yetiştiriciliğinden elde edilir. Ülkemizde koyun eti, koyun sütü ve koyun sütünden yapılan peynir ve yoğurt gibi ürünler , diğer türlerin benzer ürünlerine tercih edilir.
Koyunun evcilleştirilmesi ve kökeni:
Koyun ilk evcilleştirilen çiftlik hayvanlarından birisidir. Mevcut bilgilere göre koyun yakın doğuda ve özellikle Akdeniz'in kuzey doğusunda ki bölgede evcilleştirilmiştir. Arkeolojik bilgiler evcil koyunun bundan 10750 yıl önce kuzey Irak` da , 9000 yıl önce Anadolu` da ve 7000 yıl önce mısırda mevcut olduğunu göstermektedir.
Dünyada varolan evcil koyun ırklarının büyük çoğunluğunun Ovis mussimon (Muflon koyunu ), Ovis orientalis vignei (Urial koyunu) ve Ovis ammon (Argali koyunu ) isimli yabani koyunlardan kök aldıkları kabul edilmektedir.
Bunlardan Ovis mussimon yani muflon koyunu Sardinya ve Korsika adalarında hala yabani olarak yaşamaktadır. Ovis orientalis vignei yani urial koyunu Anadolu ve Türkistan`da bulunmuştur.Ovis ammon ise Hazar denizi doğusunda ki bölgede yabani olarak yaşadığı belirtilmiştir.
Koyun, Omugalılar (Vertebrata) grubunun, Memeliler (Mammalia) sınıfına bağlı , Tırnaklılar( Ungulata) takımının, Bovidae Familyasına dahil olan Ovis cinsine bağlı türdür. Evcil koyunun tür adı Ovis Aries`dir.
Evcil koyun ırklarının sınıflandırılması:
Dünyada birbirinden farklı 200 den fazla koyun ırkı vardır. Sınıflandırma yapılırken 3 kriter söz konusudur.
1)Yapağı tiplerine göre sınıflandırma:
- İnce yapağılı koyun ırkları (Merinos, Rambouillet )
- Orta incelikte yapağılı koyun ırkları (Southdown , Shropshire , İle De France )
- Kaba uzun yapağılı koyun ırkları (Lincoln, Border Leicester)
- Melez tipte yapağı veren koyun ırkları (Corriedale, Colombia , Targhee)
- Kaba karışık koyun ırkları (Akkaraman , Morkaraman, Dağlıç, İvesi , Karayaka, Sakız
- )
- Kıl koyunları (Kamerun , Nijer, Senegal)
2)Verim yönüne göre sınıflandırma:
- Etçi koyun ırkları (Soutdown, Suffolk, Oxford, Hampshire ve diğer ingiliz etçil koyun ırkları )
- Yapağıcı koyun ırkları (Merinos , Rambouillet)
- Etçi-yapağıcı koyun ırkları ( Corriideale, Colombia , Targhee, İle De France )
- Sütçü koyun ırkları (Doğu Frizya, Lahghe ,Sakız, İsrail İvesisi, Sardinya )
- Kürk koyunları (Karagül )
- Kombine verimli ırklar (Akkaraman ,Morkaraman ,Kıvırcık, Dağlıç, Romanof , Fin yerli ırkı )
3)Kuyruk yapılışına göre sınıflandırma:
- Kısa kuyruklu koyun ırkları (Romanof , Fin yerli ırkı , bazı Kuzey Afrika koyun ırkları )
- Yağsız -uzun kuyruklu koyun ırkları (Kıvırcık ,İmroz , Karayaka , Merinos , Avrupa etçi koyun ırkları )
- Yağlı kuyruklu koyun ırkları (Akkaraman , Morkaraman , Dağlıç, İvesi, Karagül )
- Yarı yağlı kuyruklu koyun ırkları ( Sakız, Kamakuyruk )
- Uyluğu yağlı koyun ırkları ( Tuj , Turki)
BİR CEVAP YAZ